Hoe verduurzaam je een oude gevangenis? Presentator Maurice Lede gaat op bezoek bij PI Veenhuizen. Hij spreekt medewerkers van het Rijksvastgoedbedrijf over de verbouwing en verduurzaming van dit monumentale pand.
Welkom bij alweer de tweede aflevering van 'De techniek achter het Rijksvastgoed'. Dit keer heel wat anders dan de Koninklijke Militaire Academie in Breda. We gaan namelijk op bezoek bij een gevangenis in Drenthe. In Veenhuizen om precies te zijn. Deze plek is vooral bekend vanwege zijn geschiedenis als voormalige strafkolonie. Maar nu is dit monument dus een gevangenis en die gaat compleet gerenoveerd worden. Ik ga kijken hoe de technische experts van het Rijksvastgoedbedrijf die uitdaging aangaan.
Het Rijksvastgoedbedrijf, RVB in het kort, heeft heel veel bijzonder vastgoed. Van militaire vliegvelden tot kazernes en van rechtbanken tot gevangenissen. En onder de gevangenissen is Veenhuizen een heel bijzondere. Goeie dag. Ik heb een afspraak met Stienus. Echt wel even 'next level'. Zeker als je kijkt naar hoe je zo'n gigantisch project aanpakt. En ook als je kijkt naar waar het technisch allemaal aan moet voldoen. Veiligheid heeft bij een gevangenis natuurlijk hoge prioriteit, maar ik ga vandaag ook in gesprek met een technisch manager, een expert bouwfysica, en een duurzaamheidsadviseur om te kijken wat voor rol zij spelen bij de komende renovatie. Stienus. Ha Maurice, hartelijk welkom bij PI Veenhuizen. Dankjewel. Fijn dat je me rond wil leiden door deze bijzondere omgeving. Ja. Je bent technisch manager bij het RVB. Ja klopt. Wat houdt dat in? Als technisch manager ben je eindverantwoordelijk voor de technische en de architectonische kwaliteit van het geheel. En werk je dan alleen? Nee, ik werk niet alleen. Dat doe ik gelukkig niet alleen, kun je ook niet alleen doen. Daarvoor heb ik een heel team met experts om me heen. Bijvoorbeeld een brandveiligheidsexpert, duurzaamheidsexpert, comfortexpert. Heel veel expertise komt er bij kijken om dit op een goede manier te begeleiden. Zullen we kijken naar wat er te wachten staat? Ja, heel graag. Pas op dat je je hoofd niet stoot. Oja. Goed dat je het zegt. Deze trap willen we ook graag behouden, maar het is wel een dilemma wat je net zag met je hoofd stoten, die hoogte klopt niet meer. Voor de huidige eisen moet dat eigenlijk toch wat hoger zijn. Ontzettend bijzonder gebouw. Wat maakt PI Veenhuizen nou zo uniek? Wat het uniek maakt is dat het een monument is. En er zit gewoon een operationele gevangenis in. Dan denk ik: Waarom renoveren? Wat haal je op de hals? Je kunt hiernaast ook een nieuw gebouw plaatsen en van alle gemakken voorzien, maar renoveren is de beste optie? We hebben heel veel vastgoed in ons bezit en ook monumenten. Het is ook gewoon superbelangrijk dat je monumenten voor de toekomst behoudt. En dat kunnen we op deze manier ook heel mooi doen door het operationeel te houden als gevangenis. Dus daarom is deze renovatie uniek, maar ook belangrijk voor het monument. Behoud van het monument. Ja. Hoeveel cellen zien we hier? Je ziet hier een afdeling en een afdeling is 24 cellen. 24 cellen, oke. En is dit een cel waarbij we even een kijkje kunnen nemen? Ja, hier kunnen we even naar binnen. Zo. Nou, dit is niet heel ruim. Nee. En benauwd zeg. Het is pittig om hier lang te zitten denk ik, maar dit wordt anders? Dit wordt anders. Het wordt groter. Alle techniek gaat er hier uit. Het klimaat wordt ook verbeterd. En als je het hebt over de uitdaging waar zit die uitdaging in voor jou als technisch manager maar ook voor het RVB? Nou, dat zit 'm in de hele renovatie. We zijn nu in een cel voor een gedetineerde. Maar er zijn natuurlijk veel meer mensen. Hier werken mensen, hier komen advocaten hier wordt onderhoud gepleegd door aannemers ook ketenpartners die hier komen. Er zijn heel veel mensen die werken of leven in de gevangenis. En ieder heeft zijn eigen behoeften en die behoeften moeten we doorvertalen naar de nieuwe gevangenis. Iedereen moet in die behoefte voorzien worden. En die werelden moet je allemaal bij elkaar brengen.
Nou ben ik hier natuurlijk voor de techniek achter het vastgoed. De techniek gaat behoorlijk ingrijpend zijn in dit gebouw. Alle techniek wat je eigenlijk nu ziet gaat eruit, wordt gestript en komt allemaal de laatste stand van techniek weer terug. Dus zonnepanelen op het dak. Warmtepompen komen erin. Maar als we ook kijken naar: Ja het is een gevangenis zit hier heel veel beveiliging in. Toegangscontrole systeem, camerasystemen zitten erin. Dat is best wel een complexe opgave om dat allemaal samen te brengen. Maar mooi als dat gerealiseerd kan worden natuurlijk. Hier achter is de binnenplaats? Ja, hier is de binnenplaats. De luchtplaats. Dat is veel ruimte. En groen. Heel groen ook, ja. Veel bomen. Ja.
En waar kijk jij dan nu naar als je het hebt over de renovatie? Het is sowieso een heel mooi gebouw. Maar we gaan eerst eens technisch kijken. Hoe staat het gebouw erbij? Ik kijk eigenlijk naar tralies ik kijk naar schilderwerk. Ik kijk naar ramen en ik zie heel veel enkel glas. Monumentaal glas, dus enkel glas. Ja, dat is enkel glas. Dat is ook direct een dilemma. Maar we willen natuurlijk graag verduurzamen. Je ziet het ook aan de kozijnen. Er zitten echt hele kleine ruitjes in. Daar moet dus echt dubbel glas in. Maar het is maar de vraag of dat er ook in kan. Daarvoor doen we ook veel onderzoeken hier op locatie.
En wat en hoe inventariseer je dan? Wij gaan meerdere zaken inventariseren. We zijn hier ook met drones rond gaan vliegen en hebben de hele buitenkant van het gebouw in kaart gebracht. En dan kan je een gebouw 3D modelleren en dan zie je ook hoe dat gebouw eruit ziet. Maar we gaan meerdere onderzoeken doen ook naar de constructieve elementen. En daar kan een constructeur naar kijken. Maar ook brandveiligheid, beveiliging flora en fauna onderzoek hebben we gedaan. En op die manier gaan we alles inventariseren en dat nemen we mee terug en dan gaan we ook kijken wat de situatie nu is. Maar wat ook belangrijk is hoe moet het worden? En dan kan je dat verschil heel mooi in kaart brengen.
Maar eigenlijk is het een beetje het wordt een volledige renovatie. Alles wordt gestript naar casco en wordt van nieuwe installaties voorzien.
Hey Başak. Hey Maurice. Jij bent hoofd sectie duurzaamheid en comfort bij het RVB. Dat betekent dat jij op allerlei plekken komt. Bijzondere plekken, waaronder PI Veenhuizen. Hoe is het voor jou om hier te zijn en aan dit soort projecten te werken?
PI Veenhuizen is zoals je kunt zien een prachtig rijksmonument. Het is een prachtig gebouw om te kijken hoe je dit kan verduurzamen. Dat geeft natuurlijk best wel wat uitdagingen met zich mee.
Je hebt een levensmissie heb ik begrepen en die maak jij waar bij het RVB. Klopt, ik vind het heel belangrijk om de leefomgeving te verduurzamen. Het RVB heeft natuurlijk ontzettend veel vastgoed één van de grootste vastgoed eigenaren van Nederland. En dat is wel de plek om impact te maken en het vastgoed te verduurzamen voor een duurzame leefomgeving. En waar kijk je dan allemaal naar?
Als het om duurzaamheid gaat en comfort, is dat heel breed. Het gaat om energie, om circulariteit, natuurinclusief. Kijk maar hier om je heen. Het is ontzettend groen, dat is ook heel erg belangrijk. En klimaatadaptatie en daarnaast ook gezondheid en daar valt comfort onder. En als je nou kijkt naar dit project en je hebt het over energie, een belangrijk thema binnen jouw sectie wat voor label heeft dit gebouw op dit moment?
Het label is momenteel niet heel hoog. Dus we dagen hierin de markt uit om het maximum eruit te halen het optimum hier in te zoeken. En ons streven daarin is ook onder andere natuurlijk naast alle ambities die je hebt gasloos. Mooi om te zien dat je binnen het RVB impact kunt maken. Dat je dat gevoel ook echt hebt. Het is heel mooi om met zoveel collega's samen ervoor te gaan en echt die drive te hebben en er voor te willen vechten. Want dat gebeurt niet zomaar. Het Is niet van de ene op de andere dag gerealiseerd. En dat zorgt ook voor hele interessante gesprekken en daar heb je elkaars steun bij nodig. Heel veel succes. Dank je wel.
Iemand die zich bezighoudt met een comfortabel werk en leefklimaat binnen deze PI is Erik. Als bouwfysicus doet hij onderzoek naar de invloed van licht, lucht, geluid, vocht en warmte binnen dit complex.
Erik. Hey Maurice. Jij wilde hier met mij afspreken? Ja inderdaad, dit is een bijzondere plek binnen de gevangenis het is namelijk de isoleer afdeling. En hier zien we onder andere een isoleercel. Zo, ga ik naar binnen. Akoestiek, geluid, hou jij je mee bezig? En ik snap dat wel. Ja klopt. Dit is heel hol, het is een heel harde ruimte. We gaan er snel weer uit. Ja, graag. En het komt door de geluidsisolatie daar stellen we hier extreem hoge eisen aan om ervoor te zorgen dat al het geluid dat hier binnen wordt gemaakt de rest van de gevangenis daar geen overlast van heeft en ook de mensen die hier werken dat die daar een comfortabele plek hebben. En tegelijkertijd moet het wel gewoon een prettige cel zijn op gebied van warmte, koude en verse lucht. Ja, dus dat moeten we allemaal in zo’n bijzondere plek proberen samen te brengen. Ja, ik zit ernaar te kijken. Ik denk, hoe kom je hier tot al die eisen? Daar doen we onder andere veel onderzoeken voor.
Wat voor onderzoeken? Bijvoorbeeld geluidsmetingen. Maar omdat het ook een oud gebouw is hebben we ook constructief onderzoek bijvoorbeeld aan de kwaliteit van het staal en de oude betonconstructie. En dat verwerken wij allemaal uiteindelijk tot een programma van eisen waarin we al onze technische eisen samenbrengen tot één geheel. En dat is iets waar uiteindelijk dan de markt mee aan de slag gaat in een nieuw ontwerp.
Dat is de lucht kooi. Hier komt de gedetineerde uit de isoleercel om toch even wat verse lucht te hebben. Ja, een frisse lucht is aanwezig, maar het is nog steeds niet echt comfortabel. Terwijl, jouw werk om het zo comfortabel mogelijk maken van een gevangenis draait. Ja klopt. Comfort is echt een belangrijk aspect binnen een gevangenis. Om er echt voor te zorgen dat het gewoon prettig, leefbaar en veilig blijft voor zowel de gedetineerde, de werknemer als de bezoekers.
Er is een hoop kennis verzameld. Duurzaamheidsambities zijn er. What's next? We zijn nog niet helemaal klaar, Maurice. We moeten nog wat onderzoeken doen. Onder andere in deze ruimte, dit is de recreatiezaal. We gaan hier nog wat gaten in de vloer boren maar ook wat je hierboven ziet in deze constructie worden gaten geboord. Dat is voor constructief onderzoek. Dus naast alle andere disciplines zoals elektrotechniek, ICT, transport techniek bouwtechniek, duurzaamheid en comfort, óók constructie.
Dan hebben we het plaatje compleet. Dan gaan we het ook klaarmaken voor de aanbesteding en die informatie nemen we mee in die functionele uitvraag. En dan kunnen we starten met de aanbesteding.
Ontzettend bedankt dat ik een kijkje mocht nemen in jouw wereld van de techniek. Ja, graag gedaan! En dat unieke kijkje binnen de gevangenismuur. Ja, absoluut! Heel veel succes! Ja, dank je wel. Het is een mooie uitdaging. Ja, dank je wel.
Zo zie je maar dat er voor zo'n uitdagend project mensen nodig zijn die super specialistisch zijn zoals Erik. En experts die naar het grotere plaatje kunnen kijken zoals Stienus en Başak. Ik vind het in ieder geval heel mooi om te zien dat er zoveel energie en aandacht in gestoken wordt om dit bijzondere erfgoed in de toekomst te kunnen blijven gebruiken.
Als je nou benieuwd bent of er bij het Rijksvastgoedbedrijf ook vraag is naar jouw talent? Kijk dan even op de website. Daar vind je trouwens ook onze podcast over deze gevangenis waar we meer de diepte in gaan met de technische experts en andere sprekers. Dit was hem voor nu. Tot de volgende keer!