Elektrisch bouwen: ‘Als je in problemen denkt, kom je nergens’
Mandemaat 3 lijkt een bouwplaats als alle andere. Maar het kantoor in Assen wordt bijna volledig - 95 procent - elektrisch gebouwd. Volgens bouwplaatsmanager Pieter Kramer van Hegeman lukt dat alleen door goed samen te werken. Belangrijke les: zet een dieseltank op de bouwplaats.
Is 95 procent lastig om te halen?
‘Ons motto is: we doen gewoon alles elektrisch. Behalve als het echt niet anders kan. Er zijn zaken die je niet in de hand hebt. Voor de staalbouw van de parkeergarage heb ik genoeg aan een elektrische 60 tons-telekraan. Daarvan zijn er zes in Nederland. Dus die moet je echt van tevoren reserveren. Vervolgens moet ik de betonnen platen leggen. En daar heb ik een 450 tons-telescoopkraan nodig. Die kraan is zo groot, die is er gewoon niet in een elektrische variant. Dus die dieseluurtjes heb ik gewoon. Daar kan ik niet omheen. Want dat is waar het om gaat: het aantal draaiuren van de machines. Maar vijf procent van de draaiuren mogen dieseluren zijn. Daar gebruiken wij speciale diesel voor: HVO 100. Dat is een duurzame dieselbrandstof die volledig is gemaakt van hernieuwbare grondstoffen, zoals afvaloliën en plantaardige vetten.’
Gaat het alleen om de draaiuren?
‘Het gaat ook om de uitstoot. Met sensoren op de machines houden we bij hoeveel uren ze draaien. Maar voor de vergunning moeten we ook meten hoeveel stikstof we uitstoten. We doen hiervoor mee aan een onderzoek van Topsector Logistiek (een organisatie waarin bedrijven, wetenschap en overheid samenwerken, red.). We meten de draaiuren en ook heel precies het dieselverbruik. En dan zie je dat de effectieve stikstofuitstoot maar 50 tot 60 procent is van waar wordt uitgegaan in de AERIUS Calculator (een online rekeninstrument waarmee de stikstofdepositie van projecten op Natura 2000-gebieden wordt berekend, red.). Het model is heel goed. Alleen wij zien nu dat wij minder uitstoten dan wat we in AERIUS aangeven. Als je de normen meer naar de realiteit kan brengen, is er meer mogelijk. Daarnaast registreren we in dit onderzoek ook welke elektrische machines hier zijn en hoeveel ze verbruiken.’
Waarom meet je het stroomverbruik?
‘We hebben ook netcongestie. Als ik een bouwplaats als deze ga draaien, is een belangrijke vraag: hoeveel stroom pakken we van het net? Dat zijn data die wij als Hegeman heel graag willen hebben. Er stond op LinkedIn een artikel over de nieuwe eisen voor Schoon en Emissieloos Bouwen van het RVB per 15 mei. Daarin stond dat je voor een project een laadplan moet maken. Met de data van Mandemaat kunnen we voor volgende projecten veel nauwkeuriger een laadplan op maat maken.’
Is elektrisch bouwen ingewikkeld?
‘Als je alleen maar in problemen denkt, kom je nergens. Soms loop je tegen een probleem aan en dan moet je dat fiksen. Bork (sloopbedrijf, red.) had voor dit werk een elektrische graafmachine gekocht. Op een gegeven moment merk je gewoon: de machine heeft niet de capaciteit om te doen wat wij willen. De accu was te snel leeg. Hoe ga je daar slim mee om? Er speelde nog iets anders. We hebben ook gezegd dat we het puin elektrisch wilden afvoeren. Los van de vraag of het wel of niet zo moet, het is in de geest van dit project om het zo te doen. Ook de accu van de vrachtwagen hield het niet de hele dag vol. We hebben er toen voor gekozen om een snellader op de bouwplaats neer te zetten. Zoals je die ook langs de snelweg ziet. Tijdens het schaften zag je dan de vrachtwagen en de kraan gebroederlijk bij de lader staan.’
Hoe ging de samenwerking?
‘Je moet met zo’n project telkens dingen uitvinden die je nog niet eerder hebt gedaan. Dan is het RVB een hele fijne opdrachtgever om dat mee samen te doen omdat er bij het RVB zelf een heleboel kennis zit. En soms poppen er ineens dingen op. Bij het betonstorten bleek dat vijf van de twaalf betonwagens emissiestandaard ‘Euro 5’ waren in plaats ‘Euro 6’. Er waren wel Euro 6-mixers, maar die moesten van buiten Assen komen. Dat zou vijf keer 120 kilometer extra zijn. Dat levert ook weer uitstoot op. Dan is het fijn dat ik meteen kan overleggen met Mark Dunnebacke, projectleider van het RVB. Hij vond het goed om de betonmixers uit Assen in te zetten.’
Heb je tips?
‘Een dieseltank op de bouwplaats. We moeten bijhouden hoeveel stikstof we uitstoten. Door het dieselverbruik te meten, hebben we grip op de emissies. Nu zijn we heel druk met tankbonnetjes. Het is gemakkelijker als je een kraan kan aftanken als hij binnenkomt. Dan gaat die zijn werk doen. En na afloop tank je hem weer af en dan weet je precies hoeveel je uitgestoten hebt.’
Is 100% elektrisch mogelijk?
‘Laatst had ik hier mensen van het RVB die de bestekken schrijven. Een van de dingen die ik ze heb meegegeven, is dat echt groot materieel lastig te krijgen is in een elektrische variant. Kraantjes, shoveltjes en ander kleiner materieel is er wel genoeg elektrisch. Maar echt heel zwaar materieel is lastiger. Je ziet dat stikstof echt een Nederlands probleem is. De grote machinebouwers zoals Caterpillar en Liebherr zetten daarom niet in op groot elektrisch materieel. De markt is gewoon te klein. Maar tot een bepaald vermogen kun je alles elektrisch krijgen en dat zou ik in de eisen zetten.’