Geleerde lessen duurzame energie: ‘Geen participatie afdwingen’

Hoe wek je op de beste manier duurzame energie op langs snelwegen en op water? Het Rijksvastgoedbedrijf leert dit door het te doen, in tien projecten door heel Nederland. Lees de ervaringen in het nieuwe online magazine ‘Energie op rijksgrond’.

Luchtfoto van windmolens in een waterrijk landschap.
Beeld: Rijkswaterstaat

Het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) doet dit niet alleen. Sinds 2018 werkt het RVB met Rijkswaterstaat (RWS) en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) aan de tien projecten in het programma Hernieuwbare energie op rijksgrond. De kennis die ze opdoen is hard nodig. In het klimaatakkoord staat dat in 2030 zeventig procent van onze elektriciteit uit duurzame bronnen, zoals zon en wind, moet komen. Het Rijk bezit ruim 12.000 km² [OM1] grond en meer dan 10.000 km² wateroppervlakte. Door delen van deze grond en wateren beschikbaar te stellen voor duurzame energieprojecten, helpt het Rijk bij de steeds grotere vraag naar duurzame energie.

In de leerprojecten, of pilots, onderzoeken het RVB, RWS en de RVO hoe ze de Rijksgrond en -wateren het beste kunnen inzetten. Dit doen ze samen met provincies, gemeenten, waterschappen, netbeheerders en omwonenden, in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Verschillende pilots komen nu uit de voorbereidingsfase en zijn klaar voor ontwikkeling. De drie organisaties delen hun kennis en ervaringen van de afgelopen jaren in het nieuwe online magazine Energie op rijksgrond.

Draagvlak

In het magazine staan interviews met experts, projectmanagers en omgevingsmanagers die meewerken aan de pilots. De ervaringen die zij delen, gaan over diverse onderwerpen: van financiering tot biodiversiteit en van de techniek van drijvende zonnepanelen tot burgerparticipatie. Op sommige plekken zijn zonneparken bijvoorbeeld omstreden. Hoe betrek je de omgeving bij de energieprojecten en creëer je draagvlak? 

‘Het Rijk kan en wil als grondeigenaar geen participatie afdwingen’, vertelt Dekker, projectmanager bij het Rijksvastgoedbedrijf. ‘Want dat zou betekenen dat overal dezelfde regels gaan gelden. We hebben in de pilots juist gezien dat er geen one size fits all oplossing is. Als gemeenten goed beleid ontwikkelen voor financiële participatie kunnen wij wel helpen om op basis van dat beleid de beste ontwikkelaar te vinden. Daarbij is het belangrijk om goed samen te werken.’ Dekker adviseert gemeenten om alvast vooruit te kijken. ‘Ik denk dat de kans vrij groot is dat iedere gemeente in de toekomst op een bepaalde manier met energieprojecten te maken krijgt. Dat proces gaat een stuk soepeler als daar op het gebied van financiële participatie al beleid voor is.’

Vooruitblik

Het magazine blikt zelf ook vooruit. Het programma Opwek Energie op Rijksvastgoed is het omvangrijkere vervolg op de tien pilots. Eind 2020 zijn de eerste vijf projecten op grond van Rijkswaterstaat gestart. Dit voorjaar start een volgend traject met vijf nieuwe projecten. In deze nieuwe projecten worden alle ervaringen uit de pilots direct in de praktijk toegepast.  

Meer weten?