26 Drentse heideschapen als grasmaaiers tussen 26 bunkers
Binnenkort springen er weer lammetjes rond in het duingebied bij munitiecomplex De Kom. Het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) heeft er een begrazingscontract met Drinkwaterbedrijf en natuurbeheerder Dunea, eigenaar van de grazende Drentse schaapskudde. RVB-terreinbeheerder Erik Evers: ‘Het is eigenlijk een maaicontract met levende dieren.'
Zo’n 20 jaar grazen er schapen rondom de 26 bunkers in de Berkheide bij Wassenaar. En dat kan het hele jaar door, want de kans is klein dat ze hier broedvogels verstoren. Het begrazen zorgt ervoor dat de grassoorten andere gewassen niet gaan overheersen. Zo blijven die gewassen behouden.
Vegetatie verandert
Om verschraling van het duingebied in Wassenaar te voorkomen, telt het nauw om het juiste aantal schapen in te zetten. RVB-ecologen adviseren de RVB-terreinbeheerder meestal vóór de afloop van het begrazingscontract hierover. Soms worden stukken grond afgezet waar de schapen niet grazen. Zo kunnen de ecologen het verschil zien met het terrein met schapen, waar de vegetatie verandert.
Nakomelingen
Evers: ‘Voor de 26 Drentse heideschapen hier is de duingrond smakelijke kost. Ze eten per dag zo’n twee vierkante meter duingras. Niet ideaal voor bijvoorbeeld Soay-schapen, omdat hún gebit hiervan slijt. Dat soort eet liever zacht gras.’ Begrazingsbeheerder bij Dunea, Jan Twigt: ‘Zacht gras is ook fijner voor de Drentse lammeren. Daarom zorgen we op z’n vroegst in mei voor nakomelingen, als de plantengroei zacht is en ook het weer warmer. Als er plots toch in maart al lammeren zijn, dan voeren we die bij en houden we ze extra in de gaten.’
Dekram
Om voor nakomelingen te zorgen, komt er elk jaar rond half december tijdelijk een ram bij de kudde ooien. De rammen onder de pasgeboren lammetjes gaan naar de herder, waar de dekram vandaan komt. Deze rammen worden het volgende jaar in een ander gebied als dekram gebruikt, om inteelt te voorkomen. De ooien Drentse lammen blijven bij de kudde.
Gezondheidstoestand
Op momenten dat de kudde moet worden geteld, ingeënt of geschoren, verplaatst Twigt de schapen naar “de kraal”, een afgezet stuk grond. Hij telt de schapen wekelijks en controleert ook hun gezondheidstoestand. Zoals vandaag. Hij legt een schaap even op haar rug. ‘Kijk, ze heeft een teek.’ Een ander schaap lijkt een ontstoken oog te hebben. Elk kwartaal levert Twigt het RVB een gezondheidsrapport over de schapen. Tegenwoordig overlijden veel schapen in Nederland aan het blauwtongvirus. In 2024 is de Drentse kudde hiervoor ingeënt. Twigt: ‘Binnenkort krijgen ze weer een prik van de veearts. Nu maar hopen dat er geen andere virusvariant opduikt.’
Vieze “poepstaart”
Evers: ‘In het contract met Dunea stellen we ook eisen. Bijvoorbeeld dat de schapen géén medicijnen krijgen. Uitwerpselen met medicijnresten erin zijn niet goed voor de natuur.’ Volgens Twigt is dit niet aan de orde bij inentingen. Een andere kwaal waar schapen in de kudde soms last van hebben zijn vliegenmaden. Die zitten graag in de vieze “poepstaart” van de schapen. ‘Die schapen worden bijna door de maden opgegeten’, zegt Twigt. ‘Ik breng ze dan naar een boer. Daar krijgen ze een bad met een insectendodend middel.’ Als een schaap weer helemaal schoon is, gaat het terug naar de kudde.
Gat in gaashekwerk
Zo rond eind mei, begin juni worden de volwassen schapen geschoren door een schapenscheerder. ‘Dan zien ze er weer fris en fruitig uit’, grapt Twigt. Twee keer per jaar overlegt hij met Evers over hoe het met de begrazing gaat. En hoe het gebied ervoor staat. Een idee was om misschien ook Galloway runderen in een deel van het gebied te laten grazen. Die kunnen het hogere ruige gras afgrazen. Of dit ervan komt is niet zeker. Het vierjarige contract met Dunea loopt dit jaar af. Voor nu valt het oog van de heren op een gat in een gaashekwerk dat gerepareerd moet worden. Dus werk aan de winkel.
Schapenbegrazing op de Berkheide
Lees ook het verhaal van Terreinbeheerder Irene Oerlemans: ‘Dit zijn m’n natuurlijke grasmaaiers’.