De techniek achter het Rijksvastgoed

Blijft een lekker fietsje dit. Goedemorgen, beveiliging. Goedemorgen, ik kom voor het Kantoor Vol Afval. Nou welkom, bedankt. Dank u. Hé, goed dat je kijkt naar inmiddels de derde aflevering van De techniek achter het Rijksvastgoed. Net als de militaire academie en de monumentale gevangenis waar ik eerder ben geweest. Ook dit keer weer een beetje dat historische gevoel. Ik fiets hier namelijk over voormalig Vliegkamp Valkenburg, jarenlang de thuisbasis van vliegtuigen en helikopters van onze marine. Vanaf deze plek vertrokken tijdens de Koude Oorlog verkenningsvliegtuigen richting de Noordzee om die af te speuren op zoek naar vijandelijke onderzeeërs. En daarvoor was dit het centrum voor hulpverlening vanuit de lucht, zoals bijvoorbeeld tijdens de watersnoodramp. Maar ja, dat is de geschiedenis.

In deze aflevering gaat het over de toekomst. En dat is de toekomst van hoe wij duurzamer kunnen gaan bouwen en renoveren. Op deze bijzondere locatie heeft het RVB namelijk verschillende innovaties die zij testen, ook op het gebied van energie. Zoals bijvoorbeeld een nieuwe windturbine, groene daken. Maar daar kom ik niet voor. Ik kom voor iets anders speciaals, namelijk het Kantoor Vol Afval. Ik moet met Jille zijn, die zit hier binnen. Die kan mij daar alles over vertellen. 

Hé Jille! Hé. Wat een onwijs tof terrein! Wat gebeurt hier allemaal? Het Rijksvastgoedbedrijf beheert dit enorme terrein en ook de gebouwen die hier op staan. En we dragen daarnaast ook bij aan de ontwikkeling van een mooie grote woonlocatie voor 6500 woningen. Maar wat er vooral vandaag hier ook gebeurt is dat het onderdeel is van een testomgeving. En wat wordt hier allemaal getest? Ja, van alles. Dus een groen dak op wol tot aan energie toepassingen. Maar ook wat we nu ook testen in het Kantoor Vol Afval heeft meer te maken met het circulaire bouwen. Je zegt het al, het Kantoor Vol Afval. Daarvoor ben ik natuurlijk hier. Gekke naam, afval. Wat houdt dat nou precies in?

Het is een naam die we met opzet hebben gekozen. Want wat we hier willen, het is een leerproject. We willen weten hoe ver we kunnen komen met dat hergebruik van bouwmaterialen. Die materialen, die worden vandaag nog vaak als afval gezien. Het is een lastig onderdeel van het circulaire bouwen en dat willen we hier testen. Hoe ver kunnen we komen? Waar ligt de grens? En kunnen we wellicht die grens ook verleggen? Ja, ik ben toch wel benieuwd hoe dat dan in zijn werk gaat. Hoe zet je hergebruikte bouwmaterialen opnieuw in? Vanuit onze rol als opdrachtgever in de bouw hebben we invloed op de manier waarop we de vraag stellen. En we zoeken een intrinsiek gemotiveerde opdrachtnemer die het wil doen, die ook blijft zoeken naar kansen tijdens de uitvoering van het project. Maar wat vooral interessant is om te zien is dat we hier nu inmiddels in de realisatie zitten en dat we een ontwerp hebben waar het hergebruik van afdruipt. Nou inmiddels hebben we installaties, binnenwanden, plafonds uit een donorgebouw in Amsterdam gevonden. Donorgebouw, oké? We hebben hout eigenlijk hier uit een opslag opnieuw ingezet. Maar we hebben bijvoorbeeld ook staal uit een ander RVB project, constructiestaal hier naartoe weten te brengen en dat dat ook eigenlijk een nieuw leven krijgt. Zo komen al die materialen eigenlijk samen hier. Ik ben ontzettend benieuwd, ik wil heel graag kijken. Het is een bouwplaats dus daarom heb ik voor jou een bouwhelm. En een hesje, veiligheidshesje en ook veiligheidsschoenen. Belangrijk. Hoop dat dat je maat is. Zo ziet het er wel uit. Het komt goed, ik ga die kant op. 

Hé Elke! Hey. Kijk het Kantoor Vol Afval. Jij bent duurzaamheidsadviseur bij de RVB en dan moet dit voor jou echt een geweldig project zijn. Klopt inderdaad. Vooral toen ik er bij betrokken werd toen was ik nog bouwkundig adviseur. Oké, ik ben heel erg benieuwd. Ik denk dat jij mij dan heel goed kan laten zien wat het allemaal inhoudt. Laten we naar binnen gaan.

Daar zijn we dan. Ja, ik had misschien allemaal afval verwacht, maar het lijkt op een gewone bouwplaats. Daar lijkt het ook op, maar dat is het stiekem niet. Dit was een bakstenen muur, die stond hier al in het gebouw en je kan daar zelfs nog een stukje zien waar die stond. En daar hebben we nieuwe blokken van gezaagd en een nieuwe wand van gemaakt. Al die vierkanten, die stonden eigenlijk hier. Ja, dat was een andere wand. Wat hopen jullie met dit project te bereiken?

Wij zijn met dit project bezig om dit oude gebouw weer om te zetten naar een nieuw kantoorpand, die helemaal voldoet aan de huidige eisen. En dat proberen wij vooral te doen door al het materiaal wat er al is, om dat her te gebruiken. Klinkt echt als een ongelooflijke uitdaging waar je ook echt heel creatief moet nadenken en creatief moet zijn. Zeker, ja. Ja, vooral voor de architecten is het ook heel moeilijk. Je kan niet zomaar iets verzinnen. Je moet het doen met de materialen die er zijn. Hoe kijk jij daar naar? Hoe kijk jij naar zo een muur? Ja, ik vind het heel tof, ik word hier heel blij van. Als je gewoon kan zien van dit is een oud kantoor, maar toch nieuw. Je kan er heel ver in gaan. Ja, want eigenlijk kun je alles hergebruiken. Maar je moet wel zorgen dat het nog aan de huidige eisen voldoet. Dat is altijd wel een lastige. Heel uitdagend. Heb je nog meer voorbeelden? Ja zeker!

Elke, de leidingen lijken wel nieuw, dus er zijn grenzen aan circulair bouwen. Dat klopt inderdaad, we kunnen niet alles hergebruiken. Dus deze leidingen zijn inderdaad nieuw en het is soms ook een kwestie van smaak. Want ik heb daar wel eens discussies over, wil je kleurverschil zien? Ik heb zoiets van, ja maakt toch niet uit als die wat vergeeld zijn. En als dan jou ligt dan mag je het wel zien? Van mij wel, ik vind het juist mooi als je ziet wat het eerst is geweest of dat er iets gebeurd is, dat je een beetje de littekens van het gebouw ziet. Vind ik juist heel mooi. Dat het verhaal in stand blijft. Maar het kan ook hergebruikt, terwijl het er als nieuw uitziet.

Dan wil ik je nog iets laten zien, maar dat is aan die kant buiten de beglazing. Die gaan we namelijk ook hergebruiken, dat doen we niet hier. We zagen hier het glas eruit en dan gaat het naar een glasfabriek daar waarderen we hem op. Dus daar zorgen we dat het een hogere isolatiewaarde krijgt. Maar hoe dat allemaal in zijn werk gaat, dat zou je in een fabriek moeten bekijken. Daar zijn toevallig mijn collega laatst geweest om te kijken hoe dat allemaal in zijn werk gaat. Leuk, deze is nog uit het oude gebouw waar hij vandaan komt. Grappig.

Dit is de toekomst. Ik vind het echt heel inspirerend om te zien hoe je op creatieve wijze al die materialen opnieuw kunt gebruiken. Echt te gek! Ik ben wel heel erg benieuwd naar het eindresultaat. Voldoet het straks aan het bouwbesluit, ISO normen? En als hier straks mensen komen te werken vinden ze dat dan prettig in een tweedehands gebouw? Dat is een hele terechte vraag en ook precies wat we onderzoeken in dit project. Wat is een kantooromgeving van vandaag, met al die gebruikte materialen? En in wat voor staat komen ze binnen? Van elders of hier uit de oogst in dat gebouw? En wat vinden we daarvan? Wat vinden we acceptabel? En wat is schaalbaar naar al die andere projecten in de portefeuille? Dat is dus onderzoek wat jullie nu doen, en wat zijn de bevindingen?

Een belangrijke bevinding is dat iedereen die betrokken is bij dit project enthousiast is door hier te werken. Maar het valt ook op dat dat gewoon kan. We zien dat bijvoorbeeld bij de glasfabriek, waar we zijn geweest. Een voorbeeld van een circulair product dat al wordt gemaakt door de markt en die we hier toepassen. Maar ook bijvoorbeeld een collega die me attendeerde op een vracht staal dat vrijkwam vanuit een ander RVB project. Dat gaat met een belletje, “we hebben nog wat”. Ja, dat hebben we hier naartoe gebracht en na een keuring gaat dat gebruikt worden als ombouw voor de luchtbehandelingskast hier boven op het dak. Oké ja. En die luchtbehandelingskast, die komt weer uit het donorgebouw van ABN AMRO. Dit is de uitvoerder? Klopt ja. Peter. Alles goed? Ja zeker. Ja, wat een bijzonder project. Ja zeker. Hoe is het voor een aannemer om aan te pakken?

Ja, het is heel anders, allemaal tweedehands. Maar als het staat lijkt het weer nieuw. De materialen die komen allemaal uit donorgebouwen, er komen wanden uit het ABN AMRO gebouw uit Amsterdam. Die klimaat plafonds komen uit het ABN Amro gebouw. We hebben beplating, dat komt uit het Conservatorium in Den Haag, gipsplaten uit een ziekenhuis. Het komt overal vandaan  maar dat vraagt om een heel andere manier van denken en werken. Je werkt ook met andere partijen partijen die zeg maar het sloopwerk doen en daar heb ik contact mee. Ik geef de maten door en hun zagen het voor ons. Dus het is eigenlijk heel anders dan dat je naar een leverancier gaat  die het nieuw hierheen brengt. En dat vind ik fantastisch om te doen. 

Heel veel creativiteit wordt er van je gevraagd, maar loop hier een beetje blij rond? Ik loop hier heel blij rond. Als dit de toekomst wordt dan weet ik zeker dat mijn kinderen en mijn kleinkinderen dadelijk een goede toekomst tegemoet gaan. Er gaat een wereld voor me open als ik zie hoe gebruikte materialen opnieuw worden ingezet. Maar die materialen, die moeten gesorteerd worden. Je moet er veilig zijn, aan allerlei eisen voldoen. En iemand die daar alles over weet is Marc. Hij wacht in deze loods op mij. 

Hé Marc! Hé Maurice. Jij kunt mij hier van alles laten zien, begrijp ik. Ja dat klopt, hier ligt het staal opgeslagen wat we gaan toepassen in het project KaVA. En het mooie is dat we dit hebben geoogst uit een van onze eigen gebouwen. Veel ligt er nu al een tijdje te wachten op de visuele test. En dan gaan we het toepassen. 

Nou ben jij constructeur, wat doe je dan precies? Nou met name als het gaat om bestaande constructies, waar we hier mee te maken hebben. Dan is het belangrijk dat je die constructie goed in beeld brengt. Dat doen we niet zelf, maar dat laten we doen en dan controleer ik dat. Want als je dit inzet dan moet het natuurlijk wel voldoen aan allerlei eisen en regelgeving. Klopt ja en het leuke ook is dat wij vanuit het RVB  ook aan tafel zitten bij norm commissies. Ook voor wat betreft nieuwe regelgeving. Bijvoorbeeld bij de NTA voor hergebruik van staal. En dat is hartstikke fijn, want dat voegt ook heel wat toe aan het vakgebied. Is dit voor jou echt iets compleet anders? Werken met bestaande materialen? Nou kijk, in een ontwerpfase moet je het wel gewoon doen met het materiaal wat je hebt dan. Het is niet zo dat je met een blanco sheet begint. Dus dat vergt wel wat meer inzet en creativiteit vanuit het ontwerp. Als je naar de toekomst kijkt, denk je dan dat dit potentie heeft om het echt groots in te zetten? Ja, ik denk dat dat wel wel zal moeten. En dat is ook het mooie van dit project dat we het hier ook in de praktijk toepassen van theorie naar praktijk brengen en dan hopelijk kunnen we het snel gaan verschalen naar meer gebouwen en projecten. Dit is echt een andere manier van bouwen hé? Klopt. Ik denk dat hierdoor de bouw echt verandert je voert andere gesprekken, het vraagt andere skills. Dat betekent ook iets voor de technici bij het RVB de manier waarop we toetsen. Soms is het meer loslaten, soms juist meer doorvragen. Dus zeker! Dit gaat veel veranderen. Als dit lukt, dan kan je mogelijk echt een verschil maken. Voel je dat ook zo? Dat voel ik zeker zo. Deze manier van bouwen, deze manier van samenwerken. Dat gaat het verschil zeker maken. Nou, zet hem op! Succes met de laatste loodjes en ik kom nog keer kijken als af is. Is goed, afgesproken. Doei! 

Wil je nou meer weten over dit bijzondere project? Of welke plannen het Rijksvastgoedbedrijf nog meer heeft rondom circulair bouwen? Vergeet dan niet om ook onze podcast te beluisteren. Tot de volgende aflevering!